معرفی مدرسه چهارباغ
معرفی مدرسه چهارباغ که یکی از قدیمی ترین بنا های زمان صفوی است و در واقع آخرین بنای این دوره به شمار میرود، برای کسانی که آشنایی کاملی با این مدرسه دارند و با تمام نقاط آن آشنایی کاملی دارند لازم است. در این بخش از سایت مدرسه چهارباغ، شما را با قسمت های مختلف مدرسه چهارباغ آشنا میکنیم.
معرفی مدرسه چهارباغ
این مدرسه که از گذشته به نام مدرسه مادرشاه یا مدرسه سلطانی نیز معروف بوده است، توجه گردشگران زیادی را به خود جلب کرده است و در سفرنامه های مختلفی از این بنای قدیمی یاد شده است.
مدرسه چهارباغ اصفهان از لحاظ هنر های کاشی کاری، اهمیت بسیار زیادی دارد زیرا تلفیقی از هنر های مختلف و زیبا را در خود جای داده است. با نگاهی به نقشه کلی مدرسه چهارباغ اصفهان میتوان فهمید که علاوه بر مهندسی دقیق و نقشه کشی بسیار هوشمندانه ای که در این بنا وجود دارد، استفاده از کاشی های هفت رنگ، معرق و گره چینی نیز در آن وجود دارد و درواقع یک موزه کامل و عجیب است.
مدرسه چهارباغ کجاست؟
مدرسه چهارباغ اصفهان از بنا های تاریخی اصفهان است که در خیابان چهارباغ اصفهان و نبش خیابان آمادگاه واقع شده است. درصورتی که بخواهید با مترو به این مکان دیدنی بروید کافی است در ایستگاه انقلاب پیاده شوید و چند قدمی به سمت خیابان آمادگاه پیاده روی نمایید.(مشاهده در نقشه)
تاریخچه ساخت مدرسه امام صادق چهارباغ
این مدرسه در قرن 12 هجری قمری و در مساحتی حدود 8500 متر مربع ساخته شده است که در واقع آخرین بنای ساخته شده در دوره صفویه میباشد. آخرین پادشاه صفوی (شاه سلطان حسین) دستور ساخت این مدرسه را داد که از سال 1116 تا 1126 به طول انجامید.
مدرسه چهارباغ از گذشته برای تحصیل علوم دینی ساخته شد و به دلیل اشتیاق مردم به دین و اسلام و برای حمایت مالی، باغ ها ، دکان و کاروانسرا های زیادی برای این بنای عظیم وقف شد که متاسفانه اکثر این بنا ها در حمله افغان ها به ایران از بین رفتند. از جمله این موارد میتوان به کروانسرای عباسی (هتل عباسی) اشاره کرد.
نام گذاری مدرسه چهارباغ
علت نام گذاری این مدرسه به نام چهارباغ این است که در خیابان چهارباغ واقع شده است. اما در کتاب های تاریخی به این مکان، مدرسه سلطانی نیز گفته میشود که علت آن ، این است که به دستور شاه سلطان حسین ساخته شد.
همچنین مادر شاه سلطان حسین نیز بازار ها و کاروانسرا های زیادی را برای اینجا وقف کرد که باعث شد این مکان به «مدرسه مادرشاه» نام بگیرد.
حوزه علمیه و مسجد امام صادق اصفهان
مدرسه چهارباغ بعد از سال 57 و پیروزی انقلاب اسلامی، به نام مدرسه و مسجد امام صادق اصفهان نام گذاری گردید و همانند گذشته و زمان عصر صفوی، حجرات آن برای تحصیل طلاب علوم دینی اختصاص پیدا کرده است.
آشنایی با مدرسه چهارباغ اصفهان
برای آشنایی با مدرسه چهارباغ، لازم است با ساختار کلی آن شما را آشنا کنیم. مدرسه چهارباغ، دارای چهار ایوان به سمت شمال و جنوب و شرق و غرب میباشد. در قسمت نمای بیرونی آن، یک سردر بلند و باشکوه و ۱۷ ایوانک دو طبقه آجری در ضلع بیرونی غربی آن به چشم میخورد.
کاشی‌های ریز و ظریف، مقرنس‌های پر نقش و نگار و خطوط مختلف، سردر ساختمان و ورودی بنا را به زیبایی هرچه تمام‌تر زینت داده‌اند. کتیبه سردر به خط نستعلیق سفید و روی زمینه کاشی لاجوردی نگاشته شده است و تاریخ ۱۱۱۲ هجری قمری بر آن دیده میشود.
این کتیبه را عبدالرحیم جزایری کتابت کرده است. دو دهانه سردر با کاشی‌های فیروزه‌ای تزیین شده‌اند و روی دو پایه سنگ مرمری، گلدانی به‌شکل بسیار زیبا قرار گرفته است. در طرفین سر در دو سکوی مرمری بسیار نفیس و عالی وجود دارد.
درب اصلی ورودی مدرسه
درب اصلی مدرسه ترکیبی از طلا و نقره و چوب، نمونه عالی هنر زرگری و قلم‌زنی در اصفهان است که در دوران صفویه به نهایت تعالی و تکامل خود رسیده است. بر دو لنگه چپ و راست این در به خط نستعلیق بسیار زیبا و به‌صورت برجسته، اشعاری نوشته شده است. خطاط این اشعار، محمد صالح اصفهانی، خوشنویس برجسته عصر صفوی است.
در اینجا به نمونه ای از تصاویر زیبا و بسیار جذاب مدرسه چهارباغ پرداخته ایم. بخش هایی از درب اصلی که از ترکیب طلا و نقره ساخته شده است، دسته های نقره ای و نقش بندی ها و خطوط زیبای نستعلیق و ثلث به چشم میخورد. این تصاویر تنها بخش کمی از جزئیات درب ورود مدرسه است و با بررسی از نزدیک، لذت بیشتری از این بنای تاریخی خواهید برد.
بخش داخلی فضای مدرسه چهارباغ
بخش داخلی فضای مدرسه چهارباغ، شامل بخش های زیر میشود:
- هشتی (8 ضلعی های موجود در چهارگوشه)
- ورودی های غربی (اصلی) ، شمالی (بازار هنر)
- حیاط داخلی (شامل نهر، حجرات، ایوان، درختان کهنسال)
- گنبد و مناره
- حجرات اسکان
جذابترین بخش های مدرسه متعلق به ایوان های 4 گانه با کاشی کاری های زیبا و همچنین زیر گنبد مدرسه است که از شاهکار های معماری دوره صفویه به شمار می آید.
حجرات و ایوان های مدرسه رو به درختان چنار و زیبا باز میشوند و از میان حیاط، نهر فرشادی (منشعب از زاینده رود) میکند.
شبستان مدرسه چهارباغ
مسجد و شبستان مدرسه چهارباغ در قسمت جنوب و جنوب شرقی مدرسه واقع شده اند.
اما شبستان مدرسه که در تابستان ها بسیار خنک بوده و برای استراحت شبانه نیز از آن استفاده میشد، از حالت بسیار مهندسی شده ای تشکیل شده است که از نمونه های آن میتوان به اکو شدن صدا درصورت قرار گرفتن در مرکز ستون ها اشاره کرد. برای توضیح بیشتر به تصویر زیر توجه نمایید:
در زیر تصاویری از قرینه سازی و مهندسی دقیق شبستان را مشاهده میکنید که باعث انعکاس منظم صدا در گوش شنوندگان میشود. شبستان مدرسه شرعاً بعنوان مسجد حساب میشود و احکام مساجد بر آن بار میشود. معمولاً در ایام تابستان نماز های جماعت حوزه علمیه امام صادق علیه السلام اصفهان در این بخش برگزار میشود.
ورودی شبستان دارای یک درب بسیار نفیس و منبت‌کاری شده ای است که از اتصال چند هزار قطعه کوچک بدست آمده است و هیچگونه چسب و میخ و اتصالات در آن استفاده نشده است. به محوطه زیر گنبد وصل میشود. در این شبستان، سه محراب وجود دارد که کتیبه‌های اطراف آن‌ها را محمد مومن الحسینی به سال ۱۱۱۸ هجری کتابت کرده است.
در زیر تصاویری از منبر چوبی و درب ورودی شبستان را مشاهده میکنید:
اتاق مخصوص شاه سلطان حسین صفوی
یکی از زیباترین بخش های داخلی در فضای مدرسه چهارباغ، اتاق مخصوص شاه سلطان حسین صفوی است که از جلوه های هنری بخصوصی در آن استفاده شده است. این اتاق مخصوص آخرین شاه صفوی و برای مواردی که برای بازدید به اینجا می‌آمده است مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
برخی از اشیاء نفیس و قدیمی که در قسمت های مختلف مدرسه چهارباغ پیدا شده اند، در اتاق مخصوص شاه سلطان حسین صفوی نگه داری میشوند که در معرض دید بازدیدکنندگان قرار گرفته اند. به عنوان مثال گلیم با قدمت بیش از 300 سال در سنگ آسیاب و ابزار های ارتباطی در این اتاق قرار گرفته اند.
در زیر برخی از تصاویر این اتاق را برای شما قرار داده ایم:
